Berekening van de Quatertemperdagen in september

In dit artikel wordt uitgelegd waardoor het verschil ontstaat tussen de traditionele vaststelling van de Quatertemperdagen in de maand september en de berekening van de data waarop we deze dagen in de huidige traditionele liturgie vieren. Deze discrepantie tussen de traditionele rubrieken en de versie van 1960 doet zich niet elk jaar voor, maar wel in 2025.

In 1960 is het brevier (het boek met het getijdengebed van de Kerk) gewijzigd. Dit had gevolgen voor onder meer de rangschikking van lezingen in de maanden augustus tot en met november. Wij merken deze wijziging in de maand september vooral doordat de Quatertemperdagen in een andere week komen te vallen dan verwacht.

De eerste zondag van de genoemde maanden is de dag waarop de Kerk aanvangt met de lezing van een nieuwe reeks boeken uit de H. Schrift in de Metten (het ochtendgebed), met bijbehorende antifonen en responsoriepsalmen. Deze lezingen maken deel uit van een systeem dat teruggaat tot de zesde eeuw.

De ‘eerste zondag’ van elk van deze maanden is traditioneel de zondag die het dichtst bij de eerste kalenderdag van die maand ligt, zelfs als deze zondag daardoor in de voorafgaande maand ligt. Dit jaar viel de eerste zondag van september dus op 31 augustus, de zondag die het dichtst bij de eerste dag van de maand september ligt. De derde zondag van september is volgens die berekening dan 14 september.

De Quatertemperdagen bij het begin van de herfst zijn de woensdag, vrijdag en zaterdag in de derde week van september. Volgens de traditionele berekening zouden zij dit jaar dus vallen op 17, 19 en 20 september. Bovendien moesten de Quatertemperdagen altijd beginnen op de woensdag na het feest van Kruisverheffing.

Bij de herziening in 1960 is echter bepaald dat de eerste zondag van de maand altijd de eerste zondag in de kalendermaand is. Volgens die berekening is zondag 7 september de eerste zondag van de maand september. De derde zondag is dan 21 september en de Quatertemperdagen vallen dan op woensdag 24, vrijdag 26 en zaterdag 27 september.

16 september: H.H. Cornelius (paus) en Cyprianus (bisschop), martelaren

Cornelius werd aan het begin van de derde eeuw geboren. In 251 werd hij, nadat de pauselijke zetel 15 maanden vacant was geweest, tot bisschop van de Kerk van Rome gewijd. Dit bleef hij tot 253. In dit korte tijdsbestek heeft hij vooral te kampen gehad met de leer van Novatianus, een dwaalleraar die zich opwierp als tegenpaus. Het eigenlijke conflict ging over het weer opnemen van de mensen die tijdens de vervolging van het geloof waren afgevallen. De Novitianen ontkenden de macht van de Kerk om zware zonden te vergeven. Deze dwaling hield twee eeuwen stand. Volgens de H. Cornelius konden deze 'gevallenen' (lapsis) - zij hadden tijdens de vervolging onder keizer Decius aan afgoden offers gebracht - weer door handoplegging en boete in de Kerk worden opgenomen. Cyprianus heeft Cornelius geholpen het gezag te handhaven. Paus Cornelius werd door keizer Gallus verbannen naar het huidige Civitavecchia. Hier werd hij op 14 september 253 door onthoofding om het leven gebracht. De heilige Cornelius ligt begraven in de catacomben van Callistus.

Cyprianus was een vriend van paus Cornelius. Hij werd rond het jaar 210 in Carthago geboren. Hij stamde uit een heidense familie. Na zijn bekering in 248 werd hij tot priester gewijd en daarna (in 249) tot bisschop van Carthago. Hij heeft paus Cornelius gesteund in de strijd tegen de Novitianen. Hij heeft zich tijdens paus Stephanus hard opgesteld tegen ketterdopen. Tijdens de christenvervolging ten tijde van keizer Valerianus werd Cyprianus verbannen. Op 14 september 258 werd hij in Carthago onthoofd.

Cornelius is patroon van boeren en tegen krampen, oorkwalen, zenuwziekten en epilepsie. Bovendien is hij een van de vier heilige maarschalken, dat wil zeggen bijzondere voorsprekers bij God, samen met Antonius, Quirinus en Hubertus.

Cyprianus wordt aangeroepen als beschermer tegen de pest.

September - OLV-van-Smartenmaand: Sequentie - Stabat Mater (Rossini)

Stabat mater dolorosa juxta Crucem lacrimosa, dum pendebat Filius. Cuius animam gementem, contristatam et dolentem pertransivit gladius. O quam tristis et afflicta fuit illa benedicta, mater Unigeniti! Quæ mœrebat et dolebat, pia Mater, dum videbat nati pœnas inclyti. Quis est homo qui non fleret, matrem Christi si videret in tanto supplicio? Quis non posset contristari Christi Matrem contemplari dolentem cum Filio? Pro peccatis suæ gentis vidit Iesum in tormentis, et flagellis subditum. Vidit suum dulcem Natum moriendo desolatum, dum emisit spiritum. Eia, Mater, fons amoris me sentire vim doloris fac, ut tecum lugeam. Fac, ut ardeat cor meum in amando Christum Deum ut sibi complaceam. Sancta Mater, istud agas, crucifixi fige plagas cordi meo valide. Tui Nati vulnerati, tam dignati pro me pati, pœnas mecum divide. Fac me tecum pie flere, crucifixo condolere, donec ego vixero. Juxta Crucem tecum stare, et me tibi sociare in planctu desidero. Virgo virginum præclara, mihi iam non sis amara, fac me tecum plangere. Fac, ut portem Christi mortem, passionis fac consortem, et plagas recolere. Fac me plagis vulnerari, fac me Cruce inebriari, et cruore Filii. Flammis ne urar succensus, per te, Virgo, sim defensus in die iudicii. Christe, cum sit hinc exire, da per Matrem me venire ad palmam victoriæ. Quando corpus morietur, fac, ut animæ donetur paradisi gloria. Amen.

Naast het kruis met schreiende ogen, stond de Moeder - diep bewogen, daar de Zoon te sterven hing. En haar door het zuchtend harte, overstelpt van wee en smarten, 't zevenvoudig slagzwaard ging. O hoe droef, hoe vol van rouwe, was die zegenrijkste Vrouwe, om Gods eengeboren Zoon! Ach, hoe streed zij! Ach, hoe kreet zij, en wat folteringen leed zij, bij 't aanschouwen van die hoon! Wie, die hier niet schreien zoude, die het grievend leed aanschouwde, dat Maria's ziel verscheurt? Wie kan, zonder mee te wenen, Christus' Moeder horen stenen, daar zij met haar Zoon hier treurt? Voor de zonden van de zijnen zag zij Jezus zo in pijnen, en in wrede geselstraf. Zag haar lieve Zoon zo lijden, heel alleen de doodskamp strijden, tot hij Zijnen geest hergaf. Geef, o Moeder, bron van liefde, dat ik voele wat u griefde, dat ik met u medeklaag. Dat mij 't hart ontgloei' van binnen, in mijn Heer en God te minnen, dat ik Hem alleen behaag. Heilige Moeder, wil mij horen, met de wonden mij doorboren, die Hij aan het kruishout leed. Ach, dat ik de pijn gevoelde, die uw lieve Zoon doorwoelde, toen Hij stervend voor mij streed. Mocht ik klagen al mijn dagen, en Zijn plagen waarlijk dragen, tot mijn jongste stervenssmart. Met u onder 't kruis te wenen, met uw rouwe mij verenen, dat verlangt mijn zuchtend hart. Maagd der maagden, nooit volprezen, wil voor mij niet bitter wezen, laat mij treuren aan uw zij. Laat mij al de wrede plagen, en de dood van Christus dragen, laat mij sterven zoals Hij. Laat Zijn wonden mij doorwonden, worde ik bij Zijn kruis verslonden, in het Bloed van uwen Zoon. Moge ik in het vuur niet branden, neem, o Maagd, mijn zaak in handen, in het oordeel voor Gods troon. Christus, moge ik eens behalen, als mijn levenszon gaat dalen, door Uw Moeder palm en prijs. En als 't lichaam dan zal sterven, doe mijn ziel de glorie erven, van het hemels Paradijs. Amen.

15 september: Onze Lieve Vrouw van Zeven Smarten

De dag na het feest van Kruisverheffing gedenkt de Kerk de zeven smarten van Maria. Op veel iconen wordt Onze Lieve Vrouw van Zeven Smarten afgebeeld als vrouw wier hart door zeven zwaarden wordt doorboord.

De zeven smarten van Maria zijn:
1. De profetie van Simeon in de tempel bij het opdragen van Jezus
2. De vlucht naar Egypte
3. Het zoek raken van Jezus in de tempel
4. Ontmoeting van Maria met Jezus op weg naar de Calvarieberg
5. Maria staat onder Jezus' kruis
6. Maria omhelst Jezus' dode lichaam na de kruisafname
7. Jezus wordt begraven

Vexilla Regis (Bruckner)

Latijn Vexilla regis prodeunt: Fulget crucis mysterium, Quo carne carnis conditor Suspensus est patibulo. Quae vulnerata lanceae Mucrone diro, criminum Ut nos lavaret sordibus, Manavit unda et sanguine. Impleta sunt quae concinit David fideli carmine, Dicendo nationibus: Regnabit a ligno Deus. O crux, ave, spes unica, Hoc passionis tempore: Piis adauge gratiam, Reisque dele crimina. Te fons salutis Trinitas, Collaudet omnis spiritus: Quibus crucis victoriam Largiris, adde praemium.

Nederlands (vertaling: J.W. Schulte Nordholt) Des konings vaandels gaan vooraan, 't geheim des kruises grijpt ons aan, dat op het schandhout uitgespreid de Schepper als een schepsel lijdt. Het harde ijzer van de speer stak in de zijde van de Heer, opdat het water en het bloed ons reinigde in overvloed. Wat David in zijn vrome lied voorspeld heeft, dat is nu geschied. Hij heeft de volkeren geleerd dat God vanaf het hout regeert. O kruis, u groet ik, want gij zijt mijn hoop in deze lijdenstijd. Geef vrolijkheid wie U vertrouwt, genade wie zijn kwaad berouwt. U brenge al wat leeft de eer, Drievuldigheid, o ene Heer, Die ons door 't kruisgeheim bevrijdt, regeer ons tot in eeuwigheid.

14 september: Verheffing van het heilig Kruis, feest

In die tijd zei Jezus tot Nikodemus: "Nooit is er iemand naar de hemel opgeklommen; tenzij Hij Die uit de hemel is neergedaald, de Zoon des Mensen. En deze Mensenzoon moet omhoog worden geheven zoals Mozes eens de slang omhoog hief in de woestijn, opdat eenieder die gelooft in Hem eeuwig leven zal hebben. Zozeer immers heeft God de wereld lief gehad dat Hij Zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat alwie in Hem gelooft niet verloren zal gaan maar eeuwig leven zal hebben. God heeft Zijn Zoon niet naar de wereld gezonden om de wereld te oordelen, maar opdat de wereld door Hem zou worden gered." (Joh. 3, 13-17)

Epistel
Filipp. 2, 5-11
Broeders, laat in u dezelfde gezindheid leven, die er was in Christus Jezus, Daar Hij goddelijk was van wezen, was het voor Hem niet onrechtmatig aan God gelijk te willen zijn; maar toch heeft Hij Zichzelf vernietigd, door het wezen aan te nemen van een slaaf, door gelijk te worden aan de mensen, en uiterlijk te zijn al een mens. Hij heeft Zichzelf vernederd door gehoorzaam te worden tot de dood, ja zelfs tot de dood aan het kruis. Maar daarom ook heeft God Hem hoog verheven en Hem de naam gegeven, die iedere naam te boven gaat, opdat in de naam van Jezus iedere knie zich buige, in de hemel, op de aarde of onder de aarde, en iedere tong belijde, dat Jezus Christus, de Heer, in de glorie is van God de Vader.

Evangelie
Joh. 12, 31-36
In die tijd sprak Jezus tot de scharen der joden: Nu is het oordeel voor de wereld gekomen; nu zal de vorst dezer wereld buiten geworpen worden. En als Ik van de aarde omhoog geheven ben, zal Ik alles tot Mij trekken. (Dit nu zei Hij, om aan te geven, welke dood Hij zou sterven.) Het volk gaf Hem ten antwoord: Wij hebben uit de Wet vernomen dat de Christus blijft in eeuwigheid; hoe kunt Gij dan zeggen: de Mensenzoon moet omhoog geheven worden? Wie is dan die Mensenzoon? Toen sprak Jezus tot hen: Nog een korte tijd hebt gij het licht bij u. Wandelt, zolang gij het licht nog hebt, opdat de duisternis u niet overvalt; want wie in de duisternis wandelt, weet niet, waar hij heengaat. Gelooft in het licht, zolang gij het licht hebt, om aldus kinderen van het licht te zijn.

Overweging
Het feest van Kruisverheffing gaat terug op de inwijding van de Heilig Grafkerk in Jeruzalem in het jaar 335. Tijdens deze inwijding werd het heilig Kruis getoond aan het gelovige volk. De kerk van het Heilig Graf werd gebouwd in opdracht van Sint Helena, de moeder van Constantijn de Grote, op de plaats waar zeer waarschijnlijk het lichaam van Christus tussen kruisdood en verrijzenis te rusten was gelegd, meer bepaald op de plaats van de gevonden grafkelder, achter Golgotha. Tijdens het jaarlijkse kerkwijdingsfeest werd het kruis, waaraan Jezus geleden had, aan het volk getoond.

Het Kruis werd door Helena gedeeld: een deel bleef in Jeruzalem en twee andere delen schonk zij aan Constantinopel en Rome. Vooral vanaf de kruistochten ontstond een onstuitbare verspreiding van kruisrelieken en zo werd het feest van de Kruisverheffing gevierd op de plaatsen waar de relieken terecht kwamen.

De Regel van Benedictus (41, 6-8) laat naar oude kerkgebruiken bij het feest van Kruisverheffing de kleine vasten beginnen, die uitloopt in de grote vasten. Bijgevolg is dit feest in de Benedictijnse traditie van bijzonder belang en hebben kloosterordes uit deze traditie, zoals de Cisterciënzers en de Trappisten, een rol gespeeld in de verspreiding van het feest in Europa. Het tonen van het Kruis als teken van verlossing door Christus verspreidde zich zo over de gehele Kerk.

Katholieken en orthodoxen vereren het Kruis van Golgotha, omdat daarop de Verlossing tot stand werd gebracht. De verheffing van het Kruis is het tonen van Jezus als Heiland. Door Zijn sterven werd de dood vernietigd.

13 september 2025 rond 12.00 uur: Twee miljoen bezoekers

De bezoekersteller op deze website tikte vandaag rond het middaguur de twee miljoen bezoekers aan, sinds de start van www.agneskerk.org in de zomer van 2009.

Tussen 2009 en 2020, dat wil zeggen in 11 jaar tijd, werden een miljoen bezoekers geteld. Het tweede miljoen bezoekers is geteld tussen april 2020 en september 2025. Voor een parochiewebsite zijn dit ongekend hoge aantallen. De website wordt tot ver buiten onze landsgrenzen bekeken. Het aantal bezoekers kan oplopen tot meer dan duizend per dag. Populaire berichten zijn foto- en videoverslagen van bijzondere vieringen in onze kerk, maar ook de overwegingen bij het zondagsevangelie, de liturgische kalender en (muziek)video's worden veel bekeken.

Onze website is dagelijks actueel, en biedt niet alleen berichten over het parochiële leven, maar ook gebeden, overwegingen, heiligenlevens en uitleg van kerkelijke rituelen en gebruiken.

Onze Lieve Vrouw op zaterdag

Onze Lieve Vrouw ter Nood (Heiloo)

o Altijd onbevlekte Vrouwe,
ik ben onweerd, eilaas, dat ik uw licht aanschouwe,
zoo lang mij in dit tranendal,
verdoold gelijk een ooi en teenemaal vol zonden,
den waren weg en is gevonden,
o Moedermaagd, die mij tot God geleiden zal.

Guido Gezelle

September - OLV-van-Smartenmaand: O Naam, zo zoet in d'oren

O Naam, zo zoet in d'oren
van wie Maria mint.
O Naam, zo innig dierbaar
aan 't harte van haar kind.

Refrein
Geef dat uw Naam, Maria,
steeds in mijn ziele leev',
en stervend op mijn lippen,
uw Naam, o Moeder, zweev'.

O Naam, die d'Onbevlekte
in al haar grootheid prijst.
O Naam, die op de Moeder
der zeven smarten wijst.

O Naam, die ons de liefde
der Lieve Vrouwe noemt.
O Naam, die 't alvermogen
der Koninginne roemt.

O krijgsleus in het strijden,
o hulpkreet in de nood,
o onderpand der zege
in leven en in dood!

12 september: Heilige naam Maria

Voor de naam Maria is geleidelijk een bijzondere verering ontstaan. In sommige apocriefe verhalen wordt vermeld dat een engel van Godswege aan haar ouders opdracht gaf het kind Maria te noemen. Paus Benedictus XIV verhaalt in zijn boek over de feesten des Heren en de Mariafeesten dat in Polen het gebruik bestond om geen enkel meisje Maria te noemen uit eerbied voor de naam van Maria en dat er van het noemen van Maria’s naam, bijvoorbeeld bij een exorcisme, volgens verschillende theologen een bijzondere kracht en bescherming uitgaat.

In 1683 werd het feest van de heilige naam Maria op de universele kalender ingevoerd, nadat het reeds in 1513 op de diocesane kalender van het bisdom Cuenca in Spanje was geplaatst, door paus Pius V daarvan was verwijderd en door paus Sixtus V weer was toegestaan. Op 12 september 1683, de zondag onder het octaaf van Maria Geboorte, werden de Turken bij Wenen verslagen en gedwongen de belegering van die stad op te geven. Paus Innocentius XI stelde dit feest daarna in uit dankbaarheid voor deze overwinning. Het bleef tot 1911 op de zondag onder het octaaf gevierd, totdat paus Pius X het verplaatste naar de 12e september, om in de viering van de zondagen de continuïteit niet te verbreken.