Op de tweede, derde en vierde dag van het Octaaf van Kerstmis worden de feestdagen van heiligen gevierd. De reden om direct na het geboortefeest van Jezus deze feesten te vieren, berust op het verlangen in de jonge Kerk om aan het geboortefeest van Christus luister te geven door de hemelse geboortedag (dus hun sterfdag) van martelaren te vieren.
Kribbenheiligen
Na de geboorte van Jezus heeft hun geboorte namelijk de meeste aanzien. Deze drie heiligen worden in de traditie van de Kerk aangeduid als de lotgenoten van Christus, want in hun sterven gelijken zij op Christus. In de volksmond worden zij de kribbenheiligen genoemd.
Heilige Stephanus
Vanouds wordt op 26 december het feest van de heilige Stephanus gevierd. Volgens de traditie is hij kort na Jezus’ hemelvaart de marteldood gestorven. Aan zijn naam werd ‘protomartelaar’ toegevoegd, wat niet alleen erop wijst dat hij de eerste martelaar is, maar tevens klinkt daarin door dat zijn martelaarschap model staat voor alle martelaarschap. Uit de beschrijving daarvan in de Handelingen van de Apostelen (7, 54-60) blijkt hoe zijn marteldood in grote mate overeenkomt met het sterven van Christus.
Heilige Johannes, evangelist
Op 27 december is de feestdag van de heilige apostel en evangelist Johannes, de leerling die door Jezus bemind werd. Deze zoon van Zebedeüs heeft wel martelingen ondergaan, maar deze deerden hem niet zoals in een oude antifoon wordt gezegd: “Toen de apostel Johannes in een vat kokende olie was geworpen, kwam hij ongedeerd te voorschijn dank zij de beschermende genade van God.” Ook al heeft de marteling niet geleid tot zijn dood, toch wordt dit gezien als een tweede vorm van het martelaarschap. In zijn evangelie en andere geschriften toonde Johannes zich een waar theoloog die verkondigde wat hij gezien had. Hij was getuige van Jezus’ gedaanteverandering, teken van de toekomstige verrijzenis, en van het lijden des Heren. Onder het kruis aanvaardde hij – op Jezus’ woord – Maria als zijn moeder.
Heilige Onnozele Kinderen
In het feest van de H.H. Onnozele Kinderen op 28 december viert de Kerk een derde vorm van martelaarschap. Deze kinderen zijn vanaf het allereerste begin van de Kerk geëerd als martelaren omdat zij hun bloed vergoten hebben voor God en het Lam Gods. Zij werden in Bethlehem om het leven gebracht door de gewetenloze koning Herodes, die op deze manier het kind Jezus wilde ombrengen. Ofschoon zij niet bewust en weloverwogen voor de dood gekozen hebben, hebben zij de naam van de Heer beleden – niet door van Hem te getuigen maar door in Zijn plaats te sterven.